Tarihin Masarautar Kwatarkwashi (4)

    Kundin Binciken Neman Digirin Farko (B.A Hausa) Wanda Aka Gabatar A Sashen Harsuna Da Al’adu Jami’ar Tarayya Gusau.

    Tarihin Masarautar Kwatarkwashi (4)

    Na

    AMINU MURTALA

    Kwatarkwashi

    BABI NA UKU

    1.0              Ma’anar Sarauta

    Sarauta kalma ce babba mai Æ™ima da kwarjini da kuma mu’ujiza ga dukkan Jinsi na al’ummar duniya. Abin lura a nan shi ne, dama sarauta ce ake nema a zama sarki. Haka kuma it ace ake nema domin in ba sarauta ba za’a samu masarauta ba, balle Gidan sarauta, har a samu sarki da fadawa.

    Jigon sarauta ya Æ™unshi manya-manyan abubuwa da al’adun Bahaushe ke kallon sarauta das u. daga cikin abubuwan da ke shika-shikan Æ™arÆ™ashin sarauta akwai:-

    i.                    Samuwar Sarauta

    ii.                  FaÉ—uwar Sarauta

    iii.                Yadda ake neman Sarauta

    iv.                WaÉ—anda suka cancanci Sarauta

    v.                  WaÉ—anda basu cancanci Sarauta ba

    vi.                Yadda Sarauta take

    vii.              Kokuwar neman Sarauta

    viii.            NaÉ—in Sarauta

    ix.                DaÉ—in Sarauta

    x.                  Wuyar Sarauta

    xi.                ShimfiÉ—ar gadon Sarauta / Hawa gadon Sarauta

    1.1              Su Wane ne Masarauta

    Mutum ba zai yi sarauta ba sai ya gajeta, haka kuma ba zai gajeta ba inn ba Gidan sarauta ya fito ba ga asalinsa. Don haka ashe masarauta da Gidan sarauta sun fi sarki muhimmanci, domin da su sarki ke tinÆ™aho ba su ke tinÆ™aho da sarki ba. Kuma su suka yi sarki, ba sarki ya yi su ba, samun irin wannan tsari ya sa makaÉ—an fada kan keÉ“e jigo na musamman domin fito da wannan bayani ga sarakai da jama’arsu.

    Ba dole don mawaƙi na yiwa fada waƙa ba, ace ba zai yiwa wata fada waƙar ba.

     

    1.2              Tsarin Siyasar  Ƙasar Kwatarkwashi

    Ga al’ada ba bu abin day a kai naÉ—in sarauta didima da annashuwa da farin ciki da buki da cashewa. Haka kuma nadin da za a yiwa sarki shi zai tabbatar da zaÉ“en da aka yimasa.

    A ranar naÉ—in sarauta ne sarki zai yi bayani ga jama’a ya yi godiya gare su da neman goyon bayansu. A ranar ne wani babban sarki na Æ™asar zai yiwa jama’a jawabi game da wanda aka zaÉ“a masu da kuma neman goyon bayansu ga sabon sarki. 

     

     

    NarambaÉ—a Ya Fito da Wannan Jigo  Fili  a WaÆ™arsa Ta Fadar Mai mar taba Sarkin Kwatarkwashi Yana Cewa:- 

    Yai halin mazan jiya É—an sanda mai kwatarkwashi

                                                        WaÉ—an su sun sarauta sun sani ban tahoba

    Da anka ce Alu assarkin gidanga gani na taho

                                          WaÉ—an su sun shekara goma sarki basui abinda kayiba

    Sarki kamin kyautar Doki gami da kwakwata, in kai hakanga ka biya     

               


     

    1.3              Tsarin Shugabancin Ƙasar Kwatarkwashi

    Ga al’adun Maguzawa za muga cewa ana fara shugabanci tun cikin gidajensu za’a samu wanda shi ke faÉ—a aji a Gidan, don shi ne babba. Idan wani abu ya faru shi za a nufa don ya kashe wutar ko ya bada shawara akan a bun da ke faruwa ko ake so ayi. Haka kuma wadda ke uwargida ita ke gudanar da komi don itace yaya a Gidan kuma itace mai cewa ayi ko a bari, tana samun umurni da shawarwarin abun daya shafi Gidan ne daga kakansu uwayen Gidan mazansu da matansu idan yafi kowa shekaru a gidan.

    Idan kuwa namiji shi ne yafi kowa shekaru a Gidan to shi ne zai riÆ™a ba da umurni gaba É—aya. Ga al’adarsu suna ba da shugabanci tun daga gidajensu zuwa ga unguwanninsu da Æ™auyukkansu zuwa garururwansu har Æ™asar baki É—ayanta saboda nuna kwazonsu da jarumtarsu da juriya tareda kwarjininsu da kula da dangantakar zumuncin jama a. Ana bada shugabanci a sassan fannoni al’adun na sana’o’I da suka gada tun asali.

    Ga tsarin shugabancin kamar haka:-

    a.      Masarautar Kwatarkwashi na daTsarin Uwayen Æ™asa Kamar Haka:-

    1-      Sarkin Yamman Kwatarkwashi

    2-      Uban Ƙasar Sankalawa

    3-      Uban Ƙasar Samawa

    4-      Uban Ƙasar Tofa

    5-      Uban Ƙasar Gulubba

    b.      Tsarin MuÆ™aman Sarautar Ƙasar Kwatarkwashi:-

    1.      Wazirin Kwatarkwashi

    2.      Magajin Kwatarkwashi

    3.      Makaman Kwatarkwashi

    4.      Garkuwan Kwatarkwashi

    5.      Turakin Kwatarkwashi

    6.      Wamban Kwatarkwashi

    7.      Marafan Kwatarkwashi

    8.      Ubandoman Kwatarkwashi

    9.      Baraden Kwatarkwashi

    10.     Tafidan Kwatarkwashi

    11.     Walin Kwatarkwashi

    12.     Yariman Kwatarkwashi

    13.     Chiroman Kwatarkwashi

    14.     Iyan Kwatarkwashi

    15.     ÆŠan Iyan Kwatarkwashi

    16.     Talban Kwatarkwashi

    17.     Sardaunan Kwatarkwashi

    18.     Jarman Kwatarkwashi

    19.     Tambarin Kwatarkwashi

    20.     Katukan Kwatarkwashi

    21.     Kogunan Kwatarkwashi

    22.     Marafan Samawa

    c.       Tsarin Shugabancin akan sana’o’i:-

    Ƙasar Kwatarkwashi a matsayin Æ™ananan sarauta na al’ada ana bayar da su ne ga wanda ya nuna jaruntakarsu da kwarjininsa ga sana’arsa a fili ga inda yafi shahara kwarai a kan sana’arsa.

    Ga kuma nasu tsarin kamar haka:-

    1.      Sarkin Noma

    2.      Sarkin Fada

    3.      Sarkin Aski

    4.      Sarkin Baushi

    5.      Sarkin Ƙira  

     

    1.4              Sauye-Sauyen Sarakunan Ƙasar Kwatarkwashi

    Gabanin zuwan Shehu Usman Ɗanfodiyo Ƙasar Kwatarkwashi suna naɗa sarakunansu ne ta hanya kamar haka:-

    Mutanen garin ko Æ™asar Kwatarkwashi suna haÉ—uwa a wuri guda gaba É—ayansu su zauna su yi shawara a kan wanda ya kamatasu zaÉ“a a mastayin sarkinsu. Suna duba jaruntakar mutum mutuncinsa da irin yadda yake hulÉ—a da mutane wato suna zaÉ“en mutum mai nagarta mutumen kirki. Sai su zaÉ“e shi a matsayin sarki haka za’a naÉ—a shi a bashi sarauta.

    Yanda kuma suke sauya shi, shi ne idan sarki ya yi masu wani laifi ko ya yi wani abu marar kyau ko abun kunya to sai mutanen gari su sake taruwa suje fada su fito da shi su fita ta ƙofar baya wadda a yau ake kira ƙofar bai zasu raka shi har ƙarshen gari wato gaba da Gulubba. A kan hanyarsu ta dawo wa duk wanda suka gamu da shi to shi ne Sarkin da zasu sake zaɓa a matsayin Sarkinsu.

    Bayan zuwan Shehu Usman ÆŠanfodiyo shi ne yanayin sarautar ya canza domin a wannan lokacin su na la’akari da wanda yak e Musulmi kuma mai riÆ™on Addini sannan kuma ana ba da sarauta ne idan mutum ya gaji sarautar wato idan mutum É—an Gidan sarautar ne, ya gajeta ga mahaifinsa ko kakansa. Ba’a kuma ba wanda ya gaji sarauta ga mahaifiyarsu wato wanda yak e É—an mace baya gadon sarautar wannan garin. Dole sai É—an namiji wanda ya gajeta ga mahaifinsa ko kakansa. 


     

    1.5              NaÉ—ewa

    Kamar yadda aka gani a cikin wannan babi an yi Magana a kan Ma’anar Sarauta in da mai bincike ya kawo ra’ayin wasu masan daban-daban dangane da ma’anar sarauta, wannan ya nuna mana cewa, a taÆ™aice sarauta kalma ce babba mai Æ™ima da kwarjini da kuma mu’ujiza ga dukkan jinsi na al’ummar duniya.

    A gaba kuma, mai bincike ya fayyace ko su wane ne masarauta a cikin wannan babi wanda ya nuna mana cewa masarauta sune mutane da suka gaji sarauta ga iyayensu kuma wanda bai gajeta ba, ba zai zama cikin masarauta ba.

    A gaba kuma, mai bincike ya yi bayani a kan Tsarin siyasar sarautar Ƙasar Kwatarkwashi. A in da mai bincike ya nuna yadda tsarin sarautar Ƙasar Kwatarkwashi ya ke, da kuma kawo yadda tsarin uwayen Æ™asar kwatarkwashi yak e daga Æ™arshe kuma a ka kawo yadda tsarin shugabanci a kan sana’o’in Æ™asar kwatarkwashi ya ke.

    A ƙarshe, mai bincike ya tattauna a kan sauye-sauyen sarakunan ƙasar kwatarkwashi tun gabanin zuwan Shehu Usman Ɗanfodiyo har zuwansa.

    Wato mai bincike ya yi bayani a cikin wannan babi na yadda ake naÉ—a sarki da kuma yadda ake sauya shi.    

    No comments:

    Post a Comment

    ENGLISH: You are warmly invited to share your comments or ask questions regarding this post or related topics of interest. Your feedback serves as evidence of your appreciation for our hard work and ongoing efforts to sustain this extensive and informative blog. We value your input and engagement.

    HAUSA: Kuna iya rubuto mana tsokaci ko tambayoyi a ƙasa. Tsokacinku game da abubuwan da muke ɗorawa shi zai tabbatar mana cewa mutane suna amfana da wannan ƙoƙari da muke yi na tattaro muku ɗimbin ilimummuka a wannan kafar intanet.