𝐓𝐀𝐌𝐁𝐀𝐘𝐀❓
As-Salaam Alaikum. Ƙanina ne yake son ya
zama mawaƙi, shin ko hakan ya halatta?
𝐀𝐌𝐒𝐀❗️
Wa Alaikumus Salaam Wa Rahmatul Laah Wa
Barakaatuh.
Malamai sun kasa waƙa gida biyu ne: Akwai
wacce ake haɗa ta
da kayan kiɗa,
akwai kuma wacce ba a haɗa ta
da komai.
1. Waƙar da ake haɗa ta da kayan kiɗa, kamar ganga ko kalangu ko garaya ko
molo ko kuntugi ko gurmi ko goge ko busa ko algaita ko ƙwarya ko tafi ko feɗuwa (fito) ko nishi da sauran
makamantansu, malamai ba su goyi bayan halaccin yin wannan irin waƙar ba,
sai a wurare biyu kawai:
(i) Ranar Idi ga yara ƙanana, kuma da kalmomin
da ba su ci-karo da koyarwar kyakkyawan addinin musulunci ba.
(ii) Ranar tarewar aure, shi ma ga yaran mata ƙanana,
da kalmomin da ba su ci-karo da koyarwar kyakkyawan addini ba.
Waɗannan
wuraren sun halatta ne ga waɗanda
aka ambata kawai saboda hadisai sahihai da suka zo da bayani a kan haka.
Amma idan aka saɓa wa waɗannan ƙa’idojin, kamar aka ɗauke waƙar daga waɗannan wuraren aka mayar da su waɗansu wuraren na dabam, kamar lokutan bikin
naɗin sarauta ko na saukar
karatu, ko murnar cikan shekara, ko kama aiki, ko samun ƙarin girma da
makamantansu, ko kuma aka sanya manyan maza ko mata ne masu yin waƙar ko
kiɗan, ko kuma ya zama ana
yin su ne a wurin bikin da ya zama a cikinsa akwai cakuɗa a tsakanin maza da mata baligai ko
murahiƙai (waɗanda
suka kusa balagar), da sauran irin waɗannan dai, to a wannan halin waƙar da
kiɗan duk ba su halatta ba,
sun zama fasiƙanci, kuma saɓon Allaah Maɗaukakin Sarki!
2. Idan kuwa waƙa ce kaɗai ba tare da an haɗa ta da komai na kayan kiɗan da ambatonsu ya gabata ba, to a nan sai
an kalli wasu ƙa’idoji kuma kafin a amince da halaccin ta:
(i) Ya zama kalmomin da ake amfani da su kyawawan
kalmomi ne da ba su ci-karo da koyarwa kyakkyawan addini da ɗabi’a ba.
(ii) Ya zama wurin da ake yin waƙar ya
dace da irin wuraren da aka riwaito magabata suna yi, kamar a cikin halin
tafiya ko komowa daga aikin hajji ko jihadi da sauransu.
(iii) Ya zama babu cuɗanya ko cakuɗa a tsakanin maza da mata baligai ko murahiƙai a
wurin da ake yin wannan waƙar.
(iv) Ya zama ba a haɗa wakar da motsa wata gaɓar jiki kamar kai ko hannuwa ko ƙaffafu
a tare da waƙar ba.
(v) Ya zama waƙar ba ta ɗauke hankali, ta mantar da wani abin da ya
fi ta muhimmanci a rayuwar duniya ko lahira ba.
Amma idan aka karya ko ɗaya daga cikin waɗannan ƙa’idojin, kamar aka riƙa siffata ayyukan saɓo ana ƙawata su, kamar zina da
tsiraici da giya da caca da sata da makamantan haka, ko aka riƙa
munana ayyukan alheri ana ƙyamatarwa a kan su, kamar sallah da salati da
azumi da sadaka da hajji da kyautata wa maƙwabta da zawarawa da
marayu da makamantan haka, ko kuma ya zama ana yin waƙar a wurin da bai dace
ba, kamar a wurin taron bikin cikar shekarar haihuwa ko ta ƙarin
girma ko samun wani matsayi, ko ya zama ana yin ta a yanayi ko tare da siffar
da ba ta dace ba, kamar a riƙa yin waƙar tare da rangaji ko kaɗa hannu ko kai ko ƙafa da sauransu, ko kuwa
aka mayar da waƙar ta zama sana’a, har ta hana mai yi koyon wata sana’a ta halal, ko ma ta shagaltar da shi daga
hardace Alqur’ani ko
Sunnah ko Fiqhu da sauransu, to a wannan lokacin wannan waƙar ita ma ba ta halatta
ba, in ji malamai.
Daga cikin irin waɗannan waƙoƙin marasa kyau akwai nau’ukan waƙoƙin da ake kira waƙoƙin
addini. A asali waɗannan
babu laifi idan aka yi su a inda suka dace, yadda suka dace, ba tare da an
yawaita su ba, kuma ba a faɗi abin
da ba daidai ba a cikinsu. Amma a lokacin da su ma ya zama ana sharara ƙarya a
cikinsu, ta hanyar faɗa wa
Allaah abin da bai faɗa ba,
ko siffata Annabi Manzon Allaah (Sallal Laahu Alaihi Wa Alihi Wa Sallam) da
siffofin da suka wuce matsayinsa, ko kuma ɗaukaka matsayin waliyyai sama da
matsayinsu na asali, a riƙa kai su matsayin Annabawa ko ma na Ubangiji
(Tabaaraka Wa Ta’aala),
a irin waɗannan
halayen ya zama dole a bayyana haramcin irin waɗannan waƙoƙin fiye da waɗanda suka gabata, saboda jingina su da
addini da aka yi.
Akwai riwayoyi sahihai da suka zo a kan haramcin
waƙa da kiɗa,
kamar wannan:
Manzon Allaah (Sallal Laahu ’Alaihi wa Alihi wa
Sallam) ya ce:
Waɗansu
mutane za su kasance a cikin al’ummata waɗanda za su halatta zina da alharini da giya da
kayan kiɗa.
Kuma waɗansu
mutane za su sauka a gefen wani tsauni, ana yi musu goge ko garaya a cikinsu,
sai mabaraci ya zo musu da buƙatarsa, su kuma sai su ce masa, ka bari sai gobe
ka dawo. Sai kuwa a wayi gari Allaah ya hallaka su gaba ɗaya, an rugurguza tsaunin, su kuma an
shafe waɗansu:
An mayar da su birai da aladu!
Wannan yana daga cikin hadisai da malamai suka
inganta a kan haramcin kayan kiɗa.
(Dubi: Littafin Tahreem Alaatit Tarbi na As-Shaikh
Al-Albaaniy da Tanzeehus Sharee’ah an Ibaahatil Aghaaniyil Khalee’ah na Shaikh
Ahmad Bn Yahya An-Najmiy).
Wannan hadisin ya nuna haramcin amfani da kayan kiɗa da busa irin na zamani ta hanyoyi da
yawa kamar haka:
(i) Cewa da ya yi: ‘za su halatta’ ya nuna a asali
wannan abin ba halal ba ne, wani abu ne daga cikin abubuwan da Allaah ya
haramta amma su ne suka mayar da shi halal!
(ii) Haɗa shi da sauran abubuwan da kowa ya san haram ne a
wuri ɗaya,
watau: zina da giya da sanya alharini, ya nuna hukuncinsu iri ɗaya ne watau haramci.
(iii) Hallaka su da Allaah Ta’aala ya yi wannan ma
ya nuna cewa sun aikata haram ne.
(iv) Haka kuma shafe su da aka yi zuwa ga siffofin
birai da aladu, wannan ma ya nuna sun aikata haram ne.
Bayan mun ji wannan bayani a taƙaice,
to wajibin abin da ke a kan ku game da wannan ƙanin naku shi ne ku yi
janyo hankalinsa da yi masa nasiha a cikin hikima da kyakkyawan wa’azi cewa:
(i) Ya mayar da hankalinsa ga abin da ya fiye masa
alkhairi a duniyarsa da barzahu da lahira, kamar ya yi ƙoƙarin hardace Alqur’ani, ya koyi hadisai sahihai na Annabi
(Sallal Laahu Alaihi Wa Alihi Wa Sallam) ya hardace su, kuma ya kula da hardace
littaffan ilimi.
(ii) Ya riƙa kulawa da darussansa na makarantar boko
don ya koyo ilimin da zai ƙara masa basira da fahimta da wayewa a cikin
rayuwar da yake ciki na duniya. Kar ya zauna cikin jahilcin da har wasu za su
mayar da shi wawa, su riƙa amfani da shi domin biyan buƙatun
kawunansu kawai.
(iii) Ya yi ƙoƙarin ƙwarewa a kan wata kyakkyawar
sana’a ta halal, ba waƙa ko
kiɗa ko rawa da
makamantansu ba. Domin ta haka ne zai samu abin da zai rayu da shi na halal a
cikin duniya, ya kare mutuncinsa da na iyalinsa da iyayensa da ’yan uwansa da
danginsa da sauransu, kafin makomarsa lahira.
(iv) Ya gane cewa: Waƙa ba sana’ar Annabawa da Manzannin Allaah (Alaihimus
Salaatu Was Salaam) ba ce. Amma dai ita hanya ce kawai ta mabiya shaiɗan, wadda kuma da ita yake kawar da su
daga Alqur’ani da fahimtarsa da yin aiki da shi. Shiyasa ya sanya ta zama abin
amfani da yayatawa a cikin kusan dukkan tashoshin rediyo da talabijin da sauran
kafafen sadarwa a yau.
(v) Ya sake dubawa ya gani: Lallai waƙa ba
sana’ar fitattun mutanen
kirki ba ce. Ya binciki magabatan wannan al’ummar ya gani: Manyan malamai na-Allaah
irin su Abu-Haneefah da Maalik da As-Shaafi’iy da Ahmad da mabiyansu har zuwa yau
(Rahmatul Laahi Alaihim) guda nawa ne suka rayu a kan waƙa? Kuma magabatansu daga
cikin manyan Sahabbai daga cikin Al-Khulafaa’ur Raashiduun da Al-Asharatul Mubassharuuna
Bil Jannah (Radiyal Laahu Anhum) guda nawa ne suka koyar da sana’ar waƙa?!
Kai! Shi kansa Manzon Allaah Annabin Rahama
(Sallal Laahu Alaihi Wa Alihi Wa Sallam) ga abin da Allaah (Tabaaraka Wa
Ta’aala) ya faɗa a
kansa:
وَمَا عَلَّمۡنَـٰهُ ٱلشِّعۡرَ وَمَا یَنۢبَغِی لَهُۥۤۚ
Kuma ba mu koya masa waƙa ba, kuma ba ta ma
kamace shi ba. (Suratul Yáá-Seen:
69)
Ko wannan kaɗai ya isa ya sa mai hankali ya nisanci mayar da waƙa ta
zama sana’ar da
zai rayu a kanta, matukar dai mabiyi ne na gaskiya wanda kuma yake ƙaunar
zama tare da Annabi (Sallal Laahu Alaihi Wa Alihi Wa Sallam) a lahira.
Allaah ya shiryar da mu gaba-ɗaya ga abin da yake so kuma yake yarda da
shi.
WALLAHU A'ALAM
Sheikh Muhammad Abdullaah Assalafiy
Zauren Fatawoyi Bisa Alkur'ani Da Sunnah. Ku
kasance Damu...
𝐓𝐄𝐋𝐄𝐆𝐑𝐀𝐌👇
https://t.me/TambayoyiDaAmsoshi
𝐅𝐀𝐂𝐄𝐁𝐎𝐎𝐊👇
Https://www.facebook.com/groups/336629807654177
0 Comments
ENGLISH: You are warmly invited to share your comments or ask questions regarding this post or related topics of interest. Your feedback serves as evidence of your appreciation for our hard work and ongoing efforts to sustain this extensive and informative blog. We value your input and engagement.
HAUSA: Kuna iya rubuto mana tsokaci ko tambayoyi a ƙasa. Tsokacinku game da abubuwan da muke ɗorawa shi zai tabbatar mana cewa mutane suna amfana da wannan ƙoƙari da muke yi na tattaro muku ɗimbin ilimummuka a wannan kafar intanet.